Co to jest testament

Testament to oświadczenie woli, w którym osoba (testator) ustanawia swoich spadkobierców i określa, jak mają być rozdysponowane składniki jego majątku po śmierci. Zasady dziedziczenia, w tym i dotyczące rodzajów testamentów określają zapisy Kodeksu cywilnego (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny) – dalej k. c. Za pomocą testamentu testator może zawarte w ustawie zasady dziedziczenia zmienić.

Zgodnie z zasadami dziedziczenia zawartymi w k. c., spadkobiercą można zostać na podstawie ustawy lub testamentu.

§ 1. Powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu.
§2.Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą.

Art. 926. Kodeksu cywilnego

Jeżeli spadkodawca pozostawił testament, dziedziczenie na jego podstawie ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym. Spadkodawca może więc za pomocą testamentu określić zasady podziału majątku po swojej śmierci zgodnie ze swoim uznaniem. Postanowienia zawarte w testamencie muszą się jednak mieścić w ramach określonych przez ustawę. Jeśli dany zapis testamentowy wykracza poza dozwolone prawem ramy, nie wywołuje skutków prawnych.

Jakie są rodzaje testamentów

Przepisy wyróżniają następujące rodzaje testamentów:

• testament holograficzny – napisany w całości przez spadkodawcę pismem ręcznym, podpisany i opatrzony datą;
• testament allograficzny (urzędowy) – sporządzony w formie ustnej przy obecności dwóch świadków i jednej z następujących osób: wójcie (burmistrzu, prezydencie miasta), staroście, marszałku województwa, sekretarzu powiatu lub gminy, kierowniku urzędu stanu cywilnego;
• testament notarialny – sporządza notariusz w formie aktu notarialnego, a więc dokumentu mającego charakter urzędowy. Notariusz zabierając się do sporządzenia testamentu nie tylko weryfikuje tożsamość testatora (spadkodawcy), ale również ocenia jego zdolności do rozrządzania majątkiem na wypadek śmierci – sprawdza czy nie jest przymuszony do sporządzenia testamentu oraz czy nie występują okoliczności wyłączające zdolność do czynności prawnych. Dzięki temu testament notarialny trudny jest do skutecznego podważenia.

Rozrządzenia testamentowe

Rozrządzenia testamentowe to ogół postanowień zawartych w testamencie, w których testator decyduje co do podziału swojego majątku po śmierci. Do rozrządzeń testamentowe mogą mieć różny charakter. Zaliczyć do nich można w szczególności:

• ustanowienie spadkobiercy na podstawie Art. 95 k. c.,
• zapis z chwilą otwarcia spadku czyli zapis windykacyjny na podstawie Art.981¹ k. c.,
• zapis zwykły na podstawie Art. 968 k. c.,
• polecenie na podstawie Art. 982 k. c.,
• powołanie wykonawcy testamentu na podstawie Art. 986 k. c.,
• wydziedziczenie na podstawie Art. 1008 k. c.,
• podstawienie na podstawie Art. 963 k. c.,
• testament negatywny, w którym testator wyłącza z dziedziczenia ustawowego określoną osobę, nie powołując w jej miejsce innej.

Co to jest zapis windykacyjny

Jednym z możliwych rozrządzeń testamentowych jest zapis windykacyjny uprawniający wskazaną osobę do nabycia przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku.

• rzecz oznaczona co do tożsamości (mieszkanie, działka, samochód, biżuteria itp.),
• zbywalne prawo majątkowe (np. udziały w spółce),
• przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne,
• ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności,
• ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej.

Przepisy jasno stanowią, że zapis testament z zapisem windykacyjnym musi mieć formę aktu notarialnego.

Różnica między zapisem zwykłym a windykacyjnym

W odróżnieniu od zapisu zwykłego, zgodnie z Art.9811 k. c. przedmiot zapisu windykacyjnego przechodzi od razu na spadkobiercę z chwilą otwarcia spadku, czyli z momentem śmierci spadkodawcy. W przypadku zapisu zwykłego, zapisobiorca otrzymuje jedynie roszczenie w stosunku do spadkobierców, by wykonali określone w zapisie zobowiązanie.

Kto może zostać zapisobiercą

Beneficjentami zapisu windykacyjnego mogą być:

• osoba fizyczna żyjąca w chwili otwarcia spadku,
• osoba prawna żyjąca w chwili otwarcia spadku,
• nasciturus – czyli dziecko poczęte, ale nienarodzone, które stanie się spadkobiercą jeżeli urodzi się żywe,
• fundacja ustanowiona przez spadkodawcę w testamencie, pod warunkiem, że zostanie ona wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.

Jakie dokumenty potrzebne są do sporządzenia testamentu u notariusza

Stawając u notariusza w celu sporządzenia testamentu notarialnego, należy przedstawić następujące informacje i dokumenty:

• dane osobowe testatora:
  • imiona i nazwiska, imiona rodziców,
  • adres zamieszkania,
  • stan cywilny oraz ewentualnie oficjalny dowód na istnienie małżeńskiej umowy majątkowej,
  • nr dowodu osobistego lub paszportu,
  • PESEL,

Oprócz tego należy przedstawić:

• dane spadkobierców, zapisobierców, wykonawców, wydziedziczonych lub osób, na które nałożono polecenie – dane osobowe jak wyżej;
• dane przedmiotu zapisu w przypadku zapisu zwykłego lub windykacyjnego – jeżeli przedmiotem zapisu jest nieruchomość to numer księgi wieczystej, a w przypadku jeżeli księga wieczysta nie została założona – dane pozwalające na jednoznaczne określenie nieruchomości;
• określenie przyczyny wydziedziczenia, jeśli w testamencie ma miejsce wydziedziczenie.

Ile kosztuje sporządzenie testamentu u notariusza

Notariusz pobiera taksę notarialną, której maksymalna wysokość jest ustalana przez Ministra Sprawiedliwości. Notariusz określi taksę notarialną na podstawie analizy dokumentów konkretnej sprawy. W przypadku testament zawierającego zapis windykacyjny, taksa notarialna wynosi 200 zł.

Dodatkowo notariusz naliczy opłatę za wypisy w wysokości 6 zł za każdą rozpoczętą stronę. Honorarium notariusza obłożone jest 23-procentowym podatkiem PTiU (VAT).