Co to jest dział spadku

Dział spadku to czynność prawna, która polega na podziale majątku spadkowego między spadkobierców, czyli ustaleniu, które składniki majątkowe mają przypaść każdemu z nich. W ramach tej czynności następuje rozdzielenie mienia, praw oraz długów spadkowych. Dział spadku może zostać przeprowadzony przez Sąd lub za zgodą wszystkich spadkobierców, w drodze umowy notarialnej. W przypadku nieruchomości, ograniczonych praw rzeczowych lub własnościowych spółdzielczych praw do lokalu, forma aktu notarialnego jest bezwzględnie wymagana.

Umowa o dział spadku może obejmować cały lub częściowy spadek, w zależności od woli spadkobierców. Przed dokonaniem umownego działu spadku, spadkobiercy powinni dokonać rozliczeń z tytułu pobranych ze spadku pożytków oraz nakładów poniesionych od chwili otwarcia spadku. Raz zawarta umowa o dział spadku wiąże osoby, które ją zawarły.

W przypadku, gdy spadkodawca pozostawał w związku małżeńskim, a w skład spadku wchodzi udział spadkodawcy w majątku objętym wspólnością majątkową małżeńską, równoczesne przeprowadzenie podziału majątku wspólnego małżonków jest niezbędne do przeprowadzenia działu spadku.

Od momentu działu spadku, spadkobiercy przestają odpowiadać solidarnie za długi spadkowe, a ponoszą odpowiedzialność za długi jedynie w stosunku do wielkości ich udziałów w spadku.

Czy wykonanie działu spadku jest konieczne?

Przepisy nakładają na spadkobierców obowiązku stwierdzenia nabycia spadku, ani nie zmuszają do dokonania działu spadku. Spadkobiercy nabywają spadek już z chwilą otwarcia spadku, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. Równocześnie spadkobiercy są zobowiązani do solidarnego ponoszenia kosztów utrzymania majątku spadkowego, co zwykle oznacza konieczność opłacania czynszu, podatku od nieruchomości czy ubezpieczenia samochodu.

Należy mieć jednak pamiętać, że przy braku działu spadku, przedmioty należące do majątku spadkodawcy będą traktowane jako majątek spadkowy i w związku z tym zarząd takim majątkiem, a w szczególności sprzedaż jego składników, będzie podlegać istotnym ograniczeniom.

Czy umowa o dział spadku musi być sporządzona u notariusza?

Umowa o dział spadku może zostać zawarta w dowolnej formie, w tym również w formie ustnej. Zazwyczaj jednak umowy tego typu zawierane są w zwykłej formie pisemnej i w takim przypadku wizyta u notariusza nie jest konieczna.

W niektórych przypadkach zachowanie szczególnej formy umowy jest wymagane przez prawo. Przykładowo, jeśli skład spadku obejmuje nieruchomość, to umowa o dział spadku musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Podobnie, jeśli umowa dotyczy innego prawa, dla którego przeniesienia wymagana jest forma aktu notarialnego, to taka forma musi być zachowana także dla umowy o dział spadku.

Jeśli przepisy prawa przewidują surowszą formę rozporządzania rzeczą lub prawem niż forma pisemna, to taka forma musi zostać zastosowana również w przypadku umowy o dział spadku. Na przykład, jeśli skład spadku obejmuje przedsiębiorstwo, to umowa o dział spadku powinna być zawarta w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym.

Warto skontaktować się z notariuszem i zapytać, czy w konkretnej sprawie wymagane jest sporządzenie aktu notarialnego.

Jakie dokumenty potrzebne są przy sprzedaży mieszkania

Stawając u notariusza w celu sporządzenia aktu notarialnego umowy o dział spadku, należy przedstawić następujące informacje i dokumenty:

• dane osobowe spadkobierców:
  • imiona i nazwiska, imiona rodziców,
  • adres zamieszkania,
  • stan cywilny oraz ewentualnie oficjalny dowód na istnienie małżeńskiej umowy majątkowej,
  • nr dowodu osobistego lub paszportu,
  • PESEL,
• w przypadku, gdy umowę w imieniu którejś ze stron transakcji zawiera pełnomocnik, powinien mieć ze sobą oryginał pełnomocnictwa.
• opis przedmiotu/przedmiotów umowy czyli składników majątku
• określenie sposobu podziału masy spadkowej – komu ma przypaść dany przedmiot, czy w całości, czy w udziałach – jeśli w udziałach to w jakiej wysokości,
• określenie, czy dział przeprowadzany jest ze spłatą/dopłatą na rzecz któregoś ze spadkobierców
• określenie wartości rynkowej przedmiotu/przedmiotów umowy
• określenie terminu wydania przedmiotu/przedmiotów umowy w posiadanie nabywcy

Jeśli w skład majątku wchodzą nieruchomości, należy mieć ze sobą dokumenty z nimi związane, których listę można znaleźć tutaj.

Ile kosztuje dział spadku u notariusza

Na koszty aktu notarialnego umowy o dział spadku składają się:

• taksa notarialna,
• koszt wniosku wieczystoksięgowego,
• opłata sądowa za wpisy w księdze wieczystej,
• podatki, których płatnikiem jest notariusz – VAT, podatek od czynności cywilnoprawnych, podatek od spadków i darowizn,
• koszt wypisów aktu notarialnego w wysokości 6 zł za każdą rozpoczętą stronę.

Wysokość taksy notarialnej określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej z dnia 28 czerwca 2004 roku ( Dz. U. z 2020 poz. 1473), zaś wysokość opłaty sądowej i podatków – właściwe ustawy.

Podstawowe, określone rozporządzeniem stawki taksy notarialnej zależne są od wartości majątku spadkowego i wynoszą:

• 100 zł przy wartości majątku do 3000 złotych,
• 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł przy wartości majątku powyżej 3000 do 10 000 zł,
• 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł przy wartości majątku powyżej 10 000 do 30 000 zł,
• 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł przy wartości majątku powyżej 30 000 do 60 000 zł,
• 1010 zł + 0,4% nadwyżki powyżej 60 000 zł przy wartości majątku powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł,
• 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł przy wartości majątku powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł,
• 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, ale nie więcej niż 10 000 zł lub 7500 zł (dla I grupy podatkowej) przy wartości majątku powyżej 2 000 000 zł.

Honorarium notariusza obłożone jest 23-procentowym podatkiem PTiU (VAT).